Sau một năm tuyến metro số 1 vận hành thương mại, TP.HCM đang bước sang giai đoạn mới với các dự án metro tiếp theo, hướng tới hình thành mạng lưới giao thông đô thị hiện đại, đồng bộ.
Metro số 1 sau một năm vận hành – Hiệu quả hiện hữu của giao thông khối lượng lớn
Tuyến metro số 1 Bến Thành – Suối Tiên là tuyến đường sắt đô thị đầu tiên của TP.HCM, đánh dấu bước chuyển quan trọng trong chiến lược phát triển giao thông công cộng khối lượng lớn.
Trưởng ban Ban quản lý đường sắt đô thị chia sẻ về những thành quả sau 01 năm vận hành.
Sau một năm vận hành, đến ngày 15.12.2025, metro số 1 đã ghi nhận hơn 78.000 lượt tàu chạy an toàn, phục vụ gần 19 triệu lượt hành khách, vượt hơn 14% so với kế hoạch đề ra. Bình quân mỗi tháng, tuyến phục vụ trên 1,5 triệu lượt khách, tương đương hơn 52.000 lượt mỗi ngày, riêng những dịp cao điểm lễ Tết, lượng hành khách có thời điểm vượt 110.000 lượt/ngày.
Một điểm đáng chú ý trong năm đầu vận hành là việc áp dụng đa dạng phương thức thanh toán vé, từ tiền mặt, thẻ ngân hàng, ví điện tử, vé QR cho đến quét căn cước công dân đối với các đối tượng ưu tiên hoặc hành khách sử dụng vé tháng. Các hình thức này được tích hợp tại máy bán vé tự động, quầy vé, kiosk và ứng dụng HCMC Metro HURC, góp phần nâng cao tính thuận tiện, giảm thời gian chờ và tạo trải nghiệm hiện đại cho người sử dụng.
Song song với hoạt động vận tải, hệ thống dịch vụ tiện ích tại nhà ga và trên tàu cũng từng bước được hoàn thiện. Các ga metro được bố trí máy bán nước, trạm sạc thiết bị di động, thiết bị thu gom và tái chế chai nhựa, màn hình điện tử cung cấp thông tin hành trình và quảng bá.
Trên tàu, hệ thống màn hình và ấn phẩm truyền thông hỗ trợ hành khách nắm bắt thông tin, đồng thời góp phần hình thành văn hóa sử dụng metro. Ứng dụng HCMC Metro HURC không chỉ cung cấp lịch trình tàu mà còn tích hợp các dịch vụ tiện ích như mua sắm, ưu đãi giải trí và thanh toán không dùng tiền mặt, cho thấy định hướng phát triển metro gắn với hệ sinh thái dịch vụ đô thị.
Metro số 2 và tầm nhìn mở rộng mạng lưới đường sắt đô thị
Trên nền tảng những kết quả bước đầu của tuyến metro số 1, TP.HCM đang tăng tốc chuẩn bị cho dự án metro số 2 Bến Thành – Tham Lương – một trong những tuyến trục quan trọng kết nối trung tâm với khu vực tây bắc của thành phố.
Tuyến metro số 2 có tổng chiều dài hơn 11,2 km, trong đó phần lớn đi ngầm, với 10 ga ngầm, 1 ga trên cao và 1 khu depot. Tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 57.000 tỷ đồng, sử dụng nguồn vốn ngân sách Thành phố, đồng thời là dự án tiên phong áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù theo Nghị quyết số 188.
Thời gian qua, UBND TP.HCM đã chấp thuận phương án công nghệ cho tuyến metro số 2, trong đó đáng chú ý là đề xuất nâng cấp mức độ tự động hóa lên GoA4, tức vận hành hoàn toàn tự động, không cần lái tàu và nhân viên trên tàu.
Công nghệ này tuân thủ hệ thống tiêu chuẩn châu Âu, tích hợp các giải pháp kỹ thuật tiên tiến, đồng thời đáp ứng đầy đủ các quy chuẩn, tiêu chuẩn hiện hành của Việt Nam. Việc lựa chọn công nghệ hiện đại nhằm bảo đảm khả năng kết nối đồng bộ với tuyến metro số 1 và các tuyến khác trong tương lai, hướng tới một mạng lưới vận hành thống nhất.
Đến nay, công tác bồi thường, hỗ trợ và giải phóng mặt bằng của dự án metro số 2 đã hoàn thành 100%, dự kiến việc di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật sẽ hoàn tất vào đầu năm 2026. Thành phố đã chấp thuận chủ trương điều chỉnh dự án, đồng thời Ban Quản lý Đường sắt đô thị đang phối hợp với các sở, ngành để hoàn thiện báo cáo nghiên cứu khả thi điều chỉnh, kế hoạch lựa chọn nhà thầu, lựa chọn nhà thầu EPC và hoàn thiện thiết kế triển khai sau FEED. Mục tiêu được đặt ra là bảo đảm đủ điều kiện khởi công toàn tuyến vào ngày 15.1.2026.
TP.HCM đang từng bước chuẩn bị đầu tư cho một mạng lưới đường sắt đô thị quy mô lớn: Giao cho Ban Quản lý Đường sắt đô thị chuẩn bị đầu tư và làm chủ đầu tư cho 9 dự án tuyến metro, trong đó 7 tuyến đã được phê duyệt danh mục theo Quyết định số 1195, bao gồm các tuyến kết nối từ trung tâm đi An Hạ, Củ Chi, Hiệp Phước, Tân Sơn Nhất, Thủ Thiêm và khu công nghệ cao. Ngoài ra, hai tuyến liên vùng kết nối Bình Dương với TP.HCM cũng đang được giao nhiệm vụ chuẩn bị đầu tư theo Quyết định số 675.
Trong bối cảnh Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân được ban hành, nhiều nhà đầu tư đã bày tỏ sự quan tâm và đề xuất tham gia đầu tư các dự án metro theo hình thức đối tác công tư. Một số tuyến được các nhà đầu tư nghiên cứu gồm metro số 4 đoạn Đông Thạnh – Hiệp Phước, metro số 5 đoạn Cầu Sài Gòn – Long Trường, metro số 2 đoạn Bến Thành – Thủ Thiêm và tuyến metro số 3 đoạn An Hạ – Hiệp Bình Phước. Thành phố xác định nguyên tắc tách bạch rõ ràng giữa nguồn vốn đầu tư công và vốn tư nhân, bảo đảm tuân thủ quy định pháp luật và tính minh bạch trong triển khai.
Theo kế hoạch dự kiến, giai đoạn 2026–2027 sẽ tập trung hoàn thành báo cáo nghiên cứu khả thi và thiết kế FEED cho các tuyến metro mới, giai đoạn 2027–2028 thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, và giai đoạn 2027–2035 sẽ triển khai xây dựng và hoàn thành các công trình.
Trong đó, metro số 2 Bến Thành – Tham Lương được xác định là dự án ưu tiên hàng đầu trong thời gian tới, đóng vai trò trục xương sống kết nối Đông – Tây, góp phần giảm áp lực giao thông đường bộ, cải thiện môi trường đô thị và nâng cao chất lượng sống cho người dân.
Từ cột mốc một năm vận hành của metro số 1 đến kế hoạch khởi công metro số 2 và chuẩn bị hàng loạt tuyến mới, TP.HCM đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu xây dựng mạng lưới đường sắt đô thị hiện đại. Quá trình này không chỉ đòi hỏi nguồn lực đầu tư lớn mà còn cần sự đồng thuận xã hội và thay đổi thói quen đi lại, để metro thực sự trở thành xương sống của hệ thống giao thông đô thị trong tương lai.
NT
