Vào năm 2009, chính phủ Trung Quốc đã nỗ lực xây dựng một trung tâm công nghệ ở Bắc Kinh. Tại đây, một số doanh nghiệp công nghệ Trung Quốc đã thành công “bắt chước” các công ty đối thủ ở Mỹ trong lĩnh vực phát triển công cụ tìm kiếm và truyền thông xã hội cùng nhiều startup. Tuy nhiên, nhìn chung, khi đó, Zhongguancun vẫn là một nỗi thất vọng.
Hiện nay, Zhongguancun đã thay đổi. Các quán cà phê bắt mắt cùng nhiều siêu thị đã mọc lên trong khu vực. Từ thị trường hàng điện tử, Zhongguancun đã trở thành một khu vực phát triển phía tây bắc Bắc Kinh với hai trường đại học hàng đầu, Bắc Kinh và Thanh Hoa. Zhongguancun hiện được coi là thung lũng Silicon của Trung Quốc.
Zhongguancun được coi là niềm hi vọng đổi mới đất nước lớn nhất của Trung Quốc. Chính phủ gọi đây là một cuộc “đổi mới tự thân” xuất phát từ chiến tranh thương mại với Mỹ. Vào tháng một, trong chuyến thăm Công viên Khoa học và Công nghệ Binhai-Zhongguancun, chủ tịch Tập Cận Bình đã nhấn mạnh nhu cầu phát triển kinh tế chất lượng cao tại đây.
Trung Quốc cần đẩy nhanh chuyển dịch từ lắp ráp sản phẩm công nghệ sang chế tạo chúng. Giữa một thị trường công nghệ phát triển nhanh nhất với quy mô lớn nhất, Zhongguancun đã bắt đầu chế tạo các ứng dụng, dịch vụ và thiết bị mới nhanh chóng và hiện đại hơn trước đây.
Dù chưa chắc chắn, nhưng công thức thành công đã sẵn sàng. Số tiền đổ vào các doanh nghiệp công nghệ Trung Quốc đã tăng nhanh trong vòng mười năm qua với mức đầu tư mạo hiểm hàng năm ngang bằng Mỹ. Có sẵn vốn trong tay, một doanh nghiệp mới có thể tìm không gian văn phòng nhanh chóng và dễ dàng, và tìm kiếm những tài năng công nghệ tốt nghiệp từ các trường đại học danh giá tại Bắc Kinh.
Từ lâu, các doanh nghiệp Trung Quốc đã không còn là phiên bản sao chép các doanh nghiệp tại Thung lũng Silicon. Các doanh nghiệp mới nhất tại Zhongguancun áp dụng nhiều mô hình kinh doanh chưa từng có tại Mỹ. Ví dụ điển hình nhất là Bytedance với ứng dụng chia sẻ video TikTok. Rõ ràng, ngay cả trong những lĩnh vực Thung lũng Silicon dẫn đầu như truyền thông xã hội, Zhongguancun vẫn có thể cạnh tranh.
Các doanh nghiệp trẻ của Zhongguancun không khởi nghiệp trong gara, mà là trong những văn phòng chật ních trong những toà nhà thấp tầng. Đó là trái tim của Zhongguancun trước đây. Ví dụ, DiDi, một ứng dụng gọi xe lớn tại Trung Quốc, khởi đầu trong một căn phòng tồi tàn bên cạnh một văn phòng 66m2 rộng rãi dành cho những người thuê “yêu thích sản phẩm của Apple”. Khi những startup này lớn mạnh, họ chuyển tới phía bắc, tới những toà nhà văn phòng rộng lớn. Tencent, Baido, Lenovo và Sina đều có những khuôn viên ngổn ngang tại những khu vực xa thành phố.
Những doanh nghiệp mới đều phụ thuộc vào một trong những đặc điểm chính trị quan trọng nhất của Zhongguancun: gần các trường đại học tốt nhất Bắc Kinh. Nơi đây không chỉ tập trung những trường đại học lớn như Thanh Hoa hay Bắc Kinh, mà còn nhiều trường tiểu học và trung học chất lượng. Trụ sở của New Oriental, một trong những công ty giáo dục tư nhân quan trọng nhất Trung Quốc, cũng được đặt tại đây. Phần lớn những học sinh ưu tú của Trung Quốc đều tới Zhongguancun trước khi đi du học Mỹ.
Sức mạnh thực sử của Zhongguancun không phải công nghệ cơ bản, mà là khả năng phát triển những ứng dụng và dịch vụ mới cho thị trường trong nước thông qua smartphone. Người tiêu dùng Trung Quốc thậm chí còn hào hứng với những dịch vụ này hơn là người tiêu dùng phương Tây. Tại Mỹ hoặc châu Âu, các dịch vụ số thường phải cạnh tranh với những nền tảng đã có sẵn. Ngược lại, các dịch vụ số tại Trung Quốc thường là sản phẩm đầu tiên. Ngoài ra, nhu cầu tại Trung Quốc cũng rất cao.
Tuy nhiên, khi những dịch vụ mới không ngừng phát triển, hẳn sẽ có nhiều người không theo kịp. Tại Bắc Kinh, người dân hầu như không thể gọi taxi nếu không sử dụng ứng dụng DiDi và có thể bị một số quán cà phê từ chối phục vụ nếu không thanh toán qua WeChat.
Shunwei, một doanh nghiệp đầu tư mạo hiểm, đặt mục tiêu giải quyết các vấn đề trong ngành công nghiệp Trung Quốc bằng công nghệ. Một trong những khoản đầu tư của công ty là Rokae. Rokae có thể sản xuất các cánh tay robot với giá thành thấp hơn các đối thủ phương Tây. Do đó, Rokae có thể thu hút cả những doanh nghiệp không đủ vốn để đầu tư cho tự động hoá.
Shunwei còn mong muốn khắc phục điểm yếu lớn nhất của Zhongguancun: phụ thuộc vào các linh kiện và công nghệ nhập khẩu. Công ty này đã đầu tư cho nhiều doanh nghiệp Trung Quốc chế tạo chip điều khiển các thiết bị sạc từ xa hoặc hợp nhất dữ liệu từ máy ảnh thành hình ảnh ba chiều. Ngày nay, hầu hết các doanh nghiệp Trung Quốc đều nhập khẩu những sản phẩm này từ Mỹ, châu Âu, Nhật Bản và Hàn Quốc. Nếu muốn trở thành một trung tâm công nghệ toàn cầu và hỗ trợ Trung Quốc chống chủ nghĩa bảo hộ, Zhongguancun cần tự nuôi dưỡng đội ngũ cung ứng cho riêng mình.
Chính quyền địa phương cũng có những hỗ trợ nhất định. Mới đây, chính quyền quận Hải Điến đã mở một công viên doanh nghiệp nhằm hỗ trợ các công ty sản xuất chip Trung Quốc. Theo Wu Chunyan, một nhân viên kinh doanh của Công viên ic (mạch tích hợp) Zhongguancun, công viên được xây dựng nhằm mục đích “trải thảm” cho các công ty sản xuất chip mới không chỉ nhờ tiền thuê trợ cấp. Công viên cung cấp phần mềm thiết kế mạch và xử lý đàm phán cấp phép cho những công ty này với các doanh nghiệp sản xuất chip khác như Arm. Bitmain, công ty sản xuất chip đào Bitcoin, và GigaDevice, công ty sản xuất chip bộ nhớ, đã cam kết sẽ chuyển vào công viên này.
Những startup mới cũng đã bắt đầu để mắt tới thị trường nước ngoài. Ví dụ, Rokae đã lên kế hoạch bán sản phẩm tại châu Âu. Với những công ty này, chiến tranh thương mại không phải là nguy cơ, mà là cơ hội giúp khắc phục những thiếu sót còn tồn tại trong chuỗi cung ứng của Trung Quốc và cạnh tranh với phương Tây.
Tuy nhiên, để có thể trở thành một lực lượng định hình thế giới như Thung lũng Silicon, Zhongguancun cần phải xoá bỏ lo ngại của phương Tây về khả năng lạm dụng công nghệ. Tới nay, rất ít doanh nghiệp công nghệ Trung Quốc có thể mở rộng hoạt động trên phạm vi toàn cầu. Huawei và Bytedance có lẽ là hai cái tên nổi bật nhất, dù hiện tại, Huawei đang vướng phải rắc rối do lo ngại về an ninh của các chính phủ phương Tây.30 triệu/tháng chỉ thuê được gác giường tạm bợ, không chút riêng tư: Thực tế phũ phàng không tưởng tại Silicon Valley trù phú
Quỳnh Mai
Theo Trí thức trẻ/Economist
